Bütün kanser çeşitleri aralarında günümüzde toplumuz insanının en sık yakalandığı kanser türlerini başında, akciğer kanseri gelmektedir. Akciğer kanserini yaratıcı risk faktörleri başında ise, sigara yer almaktadır.
Akciğer kanseri gelişimini tetikleyen o kadar çok risk faktörü bulunur. Bu risk faktörlerinin aralarında sigaranın akciğer kanserini tetikleme ihtimali %80-90’dır. En önemli risk faktörü sigara olan akciğer kanserinde, öteki tehlike faktörleri bakın neler.
Etkin sigara içiminden sonra akciğer kanserinin en kayda değer ikinci risk faktörü pasif sigara içiciliği ya da duman altı olmaktır. Dingin sigara içiciliğinin tek başına ortalama 1.2-1.3 kat akciğer kanseri olma riskini arttırdığı bildirilmektedir.
Sigara kullanımının haricen genetik bir takım faktörler, yani ailede (birinci derece yakınlarda) akciğer kanseri olması akciğer kanserine yakalanma riskini 2,4 kat arttırmaktadır. Ailesinde akciğer kanseri olan bireylerde akciğer kanseri görülme olasılığı daha fazladır. Bilhassa ailede akciğer kanseri öyküsü ile birlikte sigara kullanımı, riski daha da arttırmaktadır.
Ailede akciğer kanseri olan ve hiç sigara içmemiş bir kadının akciğer kanseri riski 2.8 kat artmış iken; ailede akciğer kanseri olmayan ve sigara içen bir kadında bu tehlike 11.3 kat artmıştır; ailede akciğer kanseri olan ve sigara içen bir kadında ise bu riskin 30 kat arttığı gösterilmiştir.
Ayrıca asbest denen, kimyasal maddelere çok dirençli lifsel yapıda kanserojen bir mineral; akciğer, özelikle de göğüs zarı kanseri (Mezotelyoma) oluşumunda etkilidir. Millet arasında ak toprak, verimsiz toprak, gök toprak, çelpek, höllük ya da ceren toprağı gibi isimlerle bilinir. Asbestos Anadolu’nun çoğu yöresinde bulunmakta ve halkımız kadar bilinçsizce kullanılmaktadır. Köylüler, asbesti evlerinin damlarına sermek, evlerini badana gerçekleştirmek için ve küçük çocuklarda pudra yerine kullanırlar. Amasya bölgesinde ve Kayılar yörüklerinde ise bebekler, höllük toprağı olarak aşina ısıtılmış asbestle sarılmaktadır. Bu uygulamalar sırasında havaya karışan asbest lifleri yoğun şekilde solunur. Asbestos, onu topraktan çıkaran ve kullanan köylülerden diğer, asbestin kullanıldığı endüstri alanlarında (gemi, uçak, araba sanayiinde) çalışan işçiler için de çok zararlıdır.
Diyarbakır’ın Çermik ve Çüngüş, Eskişehir’in Mihalıççık, Kaymaz ve Çifteler, Denizli’nin Tavas, Kütahya’nın Aslanapa ve Gediz, Konya’nın Ereğli, Ayrancı ve Halkapınar, Sivas’ın Yıldızeli ve Şarkışla, Şanlıurfa’nın Siverek Elazığ’ın Maden ve Polu köyleri ülkemizde asbeste ast hastalıkların sık görüldüğü yerlerdir.
Asbest, kadmiyum, nikel, krom gibi mesleki etkenler ve radyasyon akciğer kanseri riskini artırır. Asbest maruziyetinde bu risk 5 iken, sigara ile birlikte olduğunda tehlike 50-100 kat artar. Mesleki radon maruziyetinde risk 20 kat artmaktadır. Tütün kullanımıyla beraber bu büyüme daha fazladır. Ev içi radon maruziyetinin akciğer kanserlerinin % 10’unun nedeni olduğu tahmin edilmektedir.
Bazı metal ve kimyasal maddelere mesleksel maruziyet,
Radon gazı,
Radyasyon,
Evvelden geçirilmiş bir takım akciğer hastalıkları (akciğer tüberkülozu, interstisyel fibrozis, büllöz amfizem ve doku harabiyeti ile seyreden öteki bazı akciğer hastalıklarında ortaya meydana çıkan nedbe dokusu akciğer kanseri gelişimi için bir zemin oluşturabilir.)
Gıda alışkanlıkları: Yüksek yağlı diyetle beslenen sigara tiryakilerinde akciğer kanseri riskinin arttığı gösterilmiştir. Çay (bilhassa yeşil nehir) tüketimi de koruyucu etki gösterir.
Ayrıca motorlu taşıtlara, fabrika bacalarına yan hava kirliliklerinin, Hava kirliliğinin akciğer kanseri riskini arttırabileceği düşünülmektedir oysa riskin derecesi belirlenememiştir.
Evlerde uygun olmayan şekilde odun-kömür yakarak ısınmanın kanser yapıcı maddelerin oluşmasına neden olduğu gösterilmiştir.
Akciğer Kanseri Risk Faktörleri